Żywocki Zygmunt Bolesław
Pseudonimy: „Adam”, „Anioł”, „Dzięcioł”, „Kłos”, „Kostur”, „Wujek”, „Wojtek”.
Stopień wojskowy: mjr/ppłk
Pełni szereg odpowiedzialnych funkcji w strukturach okręgu.
Młodość i wojsko
Urodził się w dniu 25 XII 1898r. w Krakowie, jako syn Józefa i Marianny z d. Suder.
-Po ukończeniu szkoły powszechnej, kształci się w c.k. Gimnazjum Realnym w Krakowie, gdzie w 1917r. uzyskał świadectwo dojrzałości. W tym okresie czasu był członkiem młodzieżowej organizacji niepodległościowej na terenie Krakowa.
-W dniu 1 II 1917r. wcielony, jako szeregowiec do 16 pp armii austriackiej. Po wstępnym przeszkoleniu wojskowym zostaje skierowany, 1 VI 1917r., do Szkoły Oficerskiej w Opawie, skąd 23 X 1917r. przeniesiono go jako instruktora do 23 pp.
-W szeregach 23 pp zostaje wysłany 21 XII 1917r. na front włoski, gdzie uczestniczy w walkach na stanowisku dowódcy plutonu do 1 XI 1918r.
-Awansowany do stopnia chorążego 8 VIII 1918r.
-Po zakończeniu I wojny światowej, powraca w październiku 1918r. do Krakowa.
-Po powrocie zapisał się na studia wyższe na Uniwersytecie Jagiellońskim.
-W dniu 11 XII 1918r. ochotniczo zgłasza się w stacji zbornej w Krakowie.
-Od 14 XII 1918r. służy w WP.
-Do 1 IV 1919r. służy w Komendzie Dworca Kraków. W tym okresie przebywał na kursie szkoleniowym przy DOG Kraków.
-Z dniem 1 IV 1919r. rozkazem DOG Kraków przeniesiony do 11 pp w Będzinie.
-Awansowany do stopnia ppor. sł. st. piechoty WP 2 VIII 1919r.
-Od V 1919r. w składzie 11 pp. pełni służbę przy ochronie ówczesnej zachodniej granicy Rzeczypospolitej, a od lata 1919r. 11 pułk strzeże polsko-czeskiej linii demarkacyjnej, od Mostów na Przełęczy Jabłonkowskiej do granicy z Niemcami.
-W lutym 1920r. po odpowiednim przygotowaniu w Krakowie 11 pp zostaje przeniesiony na Wołyń. Od końca lutego 1920r. w szeregach 11 pp w składzie 7 DP WP, bierze udział w walkach na frontach wojny polsko – bolszewickiej. W walkach z wrogiem na Wołyniu dowodzi kompanią 11 pp. Walczy pod Równem, w okolicy Białej Cerkwi, pod Kijowem i nad Styrem oraz Bugiem.
-W kwietniu 1920r. wraz z pułkiem powraca do swego macierzystego garnizonu w Będzinie. Za okazane męstwo na polu walki był odznaczony Krzyżem Walecznych. Dowódca 11 pp ppłk A. Zawadzki we wniosku o odznaczenie go KW pisze: ppor. Zygmunt Żywocki w dniu 25 czerwca 1920 dzięki swej nadzwyczajnej odwadze dowodząc garstką podległych mu żołnierzy śmiałym i bohaterskim kontratakiem odparł atak oskrzydlający wroga, zadając mu wielkie straty czym uratował swój batalion przed okrążeniem.
-W 1921r. wraz z pułkiem przeniesiony do Tarnowskich Gór. Potem do 1939r. oficer 11 pp. Pełni kolejno funkcje: młodszego oficera w kompanii CKM, od 25 XI 1922 dowódca Oddziału Sztabowego i adiutant Batalionu Sztabowego. Awansowany do stopnia por. sł. st. piechoty 8 VI 1922r. Następnie do 27 I 1923r. adiutant III Baonu.
-W dniu 27 I 1923r. odkomenderowany do sztabu 23 DP w Katowicach na stanowisko oficera ordynansowego,
-Od 13 VII 1923r. odkomenderowany na stanowisko pomocnika oficera informacyjnego przy Dowództwie 23 DP celem odbycia praktyki. Rozkazem d-cy 23. DP wyróżniony 31 I 1924r. pochwałą za bardzo dobre wykonywanie powierzonych obowiązków w sztabie 23. DP.
-W dniu 8 II 1924r. zweryfikowany przez MSWoj. w Warszawie w stopniu por. sł. st. piechoty ze starszeństwem 1 VI 1919r.
-W dniu 20 II 1924r. powraca do macierzystego 11 pp. Pełni kolejno funkcje : młodszego oficera w 3 kompanii I baonu, potem d-cy 1 kompanii CKM. Następnie do 16 VII 1924r. referent sportowy 11 pp.
-Ponownie odkomenderowany do sztabu 23. DP, skąd go skierowano na kurs dla oficerów informacyjnych w Jarosławiu. gdzie pełni funkcję oficera informacyjnego do X 1924r., a następnie do 20 XII 1924r. funkcję drugiego referenta PW przy sztabie 23 DP.
-Następnie młodszy oficer 2 kompanii 11 pp.
-Od I 1925r. do 27 IV 1925r. przebywa na kursie doszkalającym dla młodszych oficerów w Chełmnie.
-Po powrocie do pułku przydzielony do kadry pułkowej szkoły podoficerskiej.
-Od 24 VII 1925r. do 31 XII 1925r. przebywa na kursie dla oficerów żywnościowych i broni. Po ukończeniu kursu z wynikiem bardzo dobrym powraca do 11 pp i obejmuje funkcję oficera żywnościowego pułku.
-W latach następnych ukończył kurs dla oficerów broni maszynowej w Ostrowi Maz.
-W 1929r. zostaje przeniesiony do 67 pp w Brodnicy na stanowisko d-cy kompanii.
-Awansowany do stopnia kpt. sł. st. piechoty ze starszeństwem 1 I 1931r.
-Przeniesiony w 1935r. do 27. pp w Częstochowie na stanowisko d-cy kompanii. Po ukończeniu kursu dla dowódców bat. w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie k/ Warszawy zostaje mianowany dowódcą batalionu w 27 pp. Wkrótce przeniesiono go na stanowisko k-dta Szkoły Podchorążych Rez. Piechoty 7 DP przy 27 pp w Częstochowie.
-Awansowany do stopnia mjr-a sł. st. piechoty ze starszeństwem 19 marca 1938r.
II wojna światowa
W kampanii obronnej 1939r. bierze udział, jako dowódca III baonu 27. pp w składzie 7. DP. Uczestniczy w walkach z wrogiem w rejonie Lublińca, Częstochowy. Po rozbiciu przez wojska niemieckie 7. DP z częścią swego baonu przedziera się po licznych potyczkach z wrogiem, w rejon Gór Świętokrzyskich, gdzie kontynuuje walkę.
-Po zakończeniu działań wojennych unika pójścia do niewoli niemieckiej. Ukrywa się na Kielecczyźnie. -Jesienią 1939r. po nawiązaniu kontaktu z członkami siatki konspiracyjnej SZP/ZWZ, zostaje zaprzysiężony do tej organizacji.
-Skierowany na początku 1940r. na teren Sandomierza z nominacją na stanowisko Komendanta Obwodu ZWZ Sandomierz. Obwodem sandomierskim dowodzi od 15 I 1940r. do V. 1940r.
-Zagrożony aresztowaniem przeniesiony na stanowisko Komendanta Obwodu ZWZ Jędrzejów. Obwodem dowodzi do VIII 1941r. Należał do czołowych organizatorów sieci konspiracyjnej obwodu. Zorganizował sztab obwodu oraz sieć terenową.
-W końcu sierpnia 1941r. z powodu zagrożenia aresztowaniem przez Gestapo przeniesiono go do Kielc na analogiczne stanowisko. Pracą konspiracyjną Obwodu ZWZ – AK Kielce kieruje do maja 1942r. W okresie przeprowadzanych wiosną 1942r. masowych aresztowań przez Gestapo, wśród żołnierzy AK okręgu kieleckiego ukrywa się na podległym terenie.
-Po odwołaniu z funkcji Komendanta Obwodu Kieleckiego AK, został przeniesiony do sztabu Inspektoratu Rejonowego AK Radom.
-Po aresztowaniu przez Gestapo Komendanta Inspektoratu mjr Alfonsa Kotowskiego, ps. „Roman”, „Wiktor”, w VII. 1942r. zostaje przez Komendanta Okręgu AK Kielce płk dypl. sł. st. piech. Stanisława Dworzaka ps. „Daniel”, „Przemysław” mianowany Komendantem Inspektoratu Radom AK, kryptonim „I”, „Garbarnia” W tym okresie w skład inspektoratu wchodziły obwody Radom , Kozienice, Iłża i Końskie. W czerwcu 1943r. odłączono obwody Iłża i Końskie, z których utworzono Inspektorat Starachowicki zwany potem (1944r.) Inspektoratem Skarżyskim gdzie przeniesiono sztab inspektoratu.
-W okresie przygotowań do wystąpienia zbrojnego przeciwko okupantowi, uczestniczy aktywnie w pracach organizacyjnych mających na celu przygotowanie sił AK podległego inspektoratu do działań zbrojnych. Nadzoruje szkolenie żołnierzy AK w obwodach oraz organizowanie oddziałów bojowych.
-W 1944r. zostaje wyznaczony na dowódcę odtwarzanej 28 DP AK. Funkcję formalnie sprawuje od 26 lipca 1944r. do 17 sierpnia 1944r. Z wielu obiektywnych przyczyn nie udało się odtworzyć jednostki, a zmobilizowane oddziały zostały wcielone do innych.
-Bierze udział w walkach z wrogiem w okresie VIII – IX 1944. Nadal pełni funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego AK Radom.
-Rozkazem K-dta KG AK gen. Leopolda Okulickiego ps. „Niedźwiadek” z dnia 10 I 1945r. zostaje awansowany do stopnia p płksł. st. piechoty ze starszeństwem 1. I. 1945r.
Za Sowieta
Po rozwiązaniu w styczniu 1945r. AK, pozostaje w konspiracji NIE/DSZ na zajmowanym stanowisku. W konspiracji antykomunistycznej dowodzi akcjami zbrojnymi skierowanymi przeciwko siłom komunistycznym. Poszukiwany i tropiony przez UB oraz agenturę ubowską. Często zmienia miejsca swego pobytu.
-Do lipca 1945 utrzymuje kontakty konspiracyjne z płk Janem Zientarskim ps. „Ein”,” „Mieczysław”- Komendantem Okręgu Kielce DSZ.
-Był w gronie inicjatorów rozbicia więzienia w Radomiu, gdzie więziono wielu żołnierzy konspiracji AK. W nocy z 8/9 .IX. 1945r. oddział partyzancki dowodzony przez por. Stefana Bembińskiego "Harnaś" przeprowadza udaną akcję rozbicia więzienia UB w Radomiu ,skąd uwolniono około 300 osób, wśród których byli m.in. Komendant Obwodu AK/DSZ w Kozienicach mjr sł. st. piechoty Władysław Komorek ps. „Lucjan” z żoną.
-Po rozwiązaniu w sierpniu DSZ na Kraj i utworzeniu na początku września 1945 Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość działa w strukturach konspiracyjnych tej organizacji i nadal prowadzi działalność niepodległościową. Za pośrednictwem mjr Zygmunta Szewczyka "Bartek" utrzymuje kontakty z Warszawą nie wiedząc o jego współpracy z sowieckim NKWD i UB. Na początku października 1945 po wyjściu z lokalu kontaktowego przy ul. Białej 37 w Radomiu, zostaje aresztowany przez agentów NKWD, a następnie przekazany do WUBP Kielce. Wg jego relacji został wydany przez byłego szefa Oddziału II Komendy Okręgu Kielce mjr Zygmunta Szewczyka „Bartek”.
- Następnie przewieziony do Warszawy i osadzony w XI Pawilonie na Mokotowie, gdzie przeszedł ciężkie śledztwo. Postanowienie o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania wydała z datą 13 X 1945r. Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Warszawie. Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 26.II.1946r. ,sygnatura akt 042/46 został skazany na karę śmierci którą na podstawie amnestii złagodzono do 10 lat więzienia. Był to proces tzw. kiblowy, który odbył się w więzieniu mokotowskim. Sądzony przez sąd w składzie; przewodniczący kpt. Mieczysław Widaj – znany oprawca sądowy żołnierzy AK i działaczy niepodległościowych z WiN. Ławnikami byli; st. sierż. Stanisław Kłoszewski i sierż. Feliks Zawadzki. Protokolantem był ppor. Marian Jeżewski. Obrońcą z urzędu był adwokat Ludwik Kołakowski, któremu udostępniono akta sprawy na godzinę przed rozprawą.
-Po procesie więziony na Mokotowie, skąd zostaje przewieziony do Centralnego Więzienia Karnego w Rawiczu, gdzie został osadzony w dniu 18 sierpnia 1946r. W 1948r. na mocy amnestii z 22 II 1947r. Wojskowy Sąd Najwyższy w Warszawie złagodził mu wyrok do 5 lat. Początek wykonania kary 13.X.1945r. zaś upływ kary 13 X 1950r. W więzieniu rawickim był szykanowany przez personel więzienny.
-W dniu 13 września 1950r. został przewieziony z CWK w Rawiczu do więzienia Warszawa I /Mokotów/ skąd został zwolniony 13 X 1950r. po odbyciu kary.
-Więzienie opuścił w ciężkim stanie zdrowia. W okresie późniejszym był jeszcze represjonowany przez władze komunistyczne. Jako wróg demokracji ludowej był inwigilowany przez funkcj. UB. Nękany wezwaniami do UB. Po podleczeniu zdrowia nie mógł podjąć odpowiedniej dla siebie pracy. Zamieszkał z rodziną w Częstochowie. W okresie tzw. odwilży w 1956r. zostaje członkiem ZBOWiD
-Ciężko schorowany umiera w wieku 71 lat w dniu 1 listopada 1969r. w Blachowni k / Częstochowy. Pochowany na cmentarzu w Tarnowie.