Zalewski Marcin

Zalewski Marcin ok. 1930 r.

Pseudonim: ,Nałęcz",,Marcin",

Konspiracyjne nazwiska: Roman Nałęcz, Stanisław Maksymowicz, Jan Łączkowski

Stopień wojskowy: major WP, ppłk Straży Granicznej

Inspektor Starachowicki ZWZ

Dzieciństwo i drużyny strzeleckie

Urodził się 11 XI 1894 r. w miejscowości Słupno (pow. plocki), w rodzinie Błażeja i Teodozji z d. Głoskowskiej (w aktach personalnych pojawia się nazwisko Tucholska, ale w większości materiałów podawana jest ta pierwsza wersja)

-początkowo uczył się w domu, później w szkole powszechnej w Słupnie, a następnie w gimnazjum państwowym w Płocku,

-od końca 1911 działał w skautingu,

-w styczniu 1912 należał do organizatorów Polskich Drużyn Strzeleckich w Płocku,

-od 3 V 1913, kiedy odbyły się pierwsze ćwiczenia drużyny, do 12 XI 1913 r. był komendantem PDS w mieście. Układał program ćwiczeń wojskowych, a sam uczęszczał na tajne wkłady z historii i literatury polskiej,

-zagrożony aresztowaniem (żandarmeria rosyjska dokonała dwóch rewizji w domu jego rodziców), przerwał naukę w 7. Klasie gimnazjum i wyjechał do Warszawy, gdzie od drugiej połowy listopada 1913 ukrywał się pod nazwiskiem Roman Nałęcz,

-w lipcu 1914 wstąpił do 10. nowosądeckiej drużyny PDS i uczestniczył w kursie podoficerskim PDS w Nowym Sączu,

Kadrówka i I wojna światowa

-6 sierpnia 1914 r. w 4. plutonie Pierwszej Kompanii Kadrowej Tadeusza Kasprzyckiego wyruszył z krakowskich oleandrów do zaboru rosyjskiego,

-do 28.10.1915 r. służył w 1. kompanii III batalionu 1 pp,

-za odwagę w bitwie pod Łowczówkiem został odznaczony austriackim złotym medalem za waleczność,

- 15 II 1915 awansował do stopnia kaprala.

-20 IV 1915 r. został ranny w nogę podczas walk nad Nidą,

 -28 X 1915, pod Kostiuchndwką, był ranny w lewe ramię, wycofany z pierwszej linii,

-9 V 1916 po rekonwalescencji w szpitalu w Morawach, wrócił do służby w 3. kompanii III batalionu 1 pp,

-ukończył szkołę podoficerską w Kozienicach,

-w listopadzie 1916 awansowany do stopnia sierżanta,

-od 21 I do 5 V 1917 uczestniczył w kursie szkoły oficerskiej przy 1. pp  w Zambrowie i Pomiechówku.

-17 VII, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie, a następnie w Łomży,

-12 VII 1918 zwolniony z obozu internowania przyjęty do służby w 8. kompanii 1 pp Polskiej Siły Zbrojnej,

W II Rzeczypospolitej

Zalewski Marcin lata 30-te

-od 11 XI 1918 służył W Wojsku Polskim,

-początkowo jako dowódca plutonu  w 2. komp. 2. bat., a od 1 (lub 25) X 1919 w 10. komp. 3. bat. 7. pp.

-20 X awansował do stopnia podporucznika,

-brał udział w bojach nad Dźwiną gdzie odznaczył się 26 XII 1919, kiedy podczas rozpoznania wziął do niewoli jeńców i z dobył 3 karabiny maszynowe,

-20 V 1920 został ranny w udo w walkach nad Berezyną,

-do 1 VII przebywał w szpitalu w Wilnie,

-powrócił do służby w 10. komp. 7.pp i uczestniczył w kontrofensywie polskiej.

-22 IX 1920 jako dowódca 10. kompanii w 7 pp w czasie bitwy pod Brzostowicą Wielką będąc z kompanią w rezerwie podczas przedarcia się silnego oddziału bolszewickiego, przeszedł ze swoją kompanią do kontruderzenia, rozbił przeciwnika i nie zważając na silny ogień artyleryjski oraz ponowne ataki utrzymał zajmowaną pozycję,

-1 XII 1920 przeniesiono go do 9. kompanii 3. bat. 7.pp.

-21 XII 1920 awansował do stopnia porucznika,

-od 15 III 1921 do 30 X 1921 dowodził kompanią w 7 pp,

-31 VII 1921 ukończył (służąc jednocześnie w jednostce)  kurs w Centrum Wyszkolenia Piechoty 2. Armii w Grodnie,

-od 21 X 1921 do 25 I 1922 był oficerem kancelarii Sądu Polowego 3. DP, po czym został przeniesiony do rezerwy,

-od 27 X 1922 do 4 V 1923 uczestniczył kursach maturalnych w Wilnie. Następnie wrócił do służby czynnej,

-4 V 1923 objął dowództwo kompanii w 18. pp w Łodzi,

-w 1923 bądź w czerwcu 1924 r. zdał egzamin uzupełniający z historii i literatury polskiej przy DOK IV w Łodzi,

-w 1925 otrzymał od przełożonych dwie pochwały,

-w 1925 r. żeni się z Alicją Namysłowską,

-1927 r. rodzi mu się syn Andrzej,

-27 III 1927 przeniesiony do 10. pp, ale już trzy dni później skierowano go na kurs sportowy do Poznania,

-18 VII 1927 po ukończeniu kursu objął dowództwo kompanii hufców szkolnych 10.pp

-od 5 IX był krótko oficerem PW na pow. Brzeziński,

-22 X 1927 został mianowany instruktorem w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim,

-23 VII 1928 został przeniesiony na stanowisko dowódcy kompanii szkolnej i kierownika wychowania fizycznego w Centralnej Szkole Straży Granicznej w Górze Kalwarii, który zajmował do 23.X.1930,

-od 30 III do 18 VIII 1930 uczestniczył w kursie gimnastyki i sportu w Centralnej Szkole Wojskowej Gimnastyki i Sportu w Poznaniu, który ukończył z wynikiem bardzo dobrym,

-1930 r. rodzi mu się syn Roman,

-od 22 IX do 6 XII 1930 przebywał na kursie w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu,

-od 7 XII 1930 do 14 VII 1932 był instruktorem i dowódcą kompanii w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 5 w Cieszynie gdzie uzyskiwał od przełożonych bardzo dobre oceny,

-3 IV 1929 awansował do stopnia kapitana, ze starszeństwem od 1 I 1929 r.

-w pierwszej połowie lipca 1932 został oddany do dyspozycji dowództwa  KOP i 19 VII przydzielony do batalionu KOP „Hoszcza" na stanowisko dowódcy kompanii. Stanowisko zajmował do 31.XII.1935 r.

-w tym okresie zaliczył również kursy w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie: kurs unifikacyjny od 2 VIII do 23 XI 1933 oraz kurs taktyki strzeleckiej od 24.IV do 14.VI.1934, za który otrzymał ocenę pomyślną, ale według kierownika kursu płk. Brunona Olbrychta, nie wystarczyło to do otrzymania dowództwa batalionu.

-1 I 1986 został skierowany na sześciomiesięczną praktykę do Straży Granicznej,

-19 III 1936 awansował do stopnia majora, ze starszeństwem z 1 I 1936,

-20.VI (po zakończeniu praktyki) przydzielono go do Straży Granicznej w stopniu podpułkownika, odpowiadającemu stopniowi majora WP,

-22 IX 1936 został uznany za trwale niezdolnego do służby wojskowej,

-z dniem 31 VIII 1931 przeniesiony w stan spoczynku,

Okupacja niemiecka

-w czasie kampanii obronnej 1939 służył w 27 pp 7 DP

-po rozbiciu pułku w pierwszych dniach września wycofał się wraz z grupą żołnierzy na Lubelszczyznę, a później na Wołyń,

-ok. 20 IX 1939 w rejonie Równego dostał się do niewoli sowieckiej,

-umieszczony w obozie w Szepietówce, 15.X zbiegł ukrywał się w Korcu na Wołyniu, a następnie we Lwowe,

-31 XII 1939 przedostał się na Węgry, gdzie został internowany. Przebywał m.in. w obozie w Siklos.

-po ucieczce z obozu zamieszkał w Budapeszcie gdzie nawiązał współpracą ze środowiskiem piłsudczyków i został członkiem Obozu Polski Walczącej,

-prawdopodobnie w maju 1941 r. z polecenia J.Piaseckiego wyruszył do kraju. Jego zadaniem było zorganizowanie bazy dla kurierów z Węgier, przygotowanie kwater w Krakowie i Warszawie oraz nawiązywanie kontaktów z innymi piłsudczykami,

-po przybyciu do Warszawy zamieszkał w lokalu przy ul. Ziemowita 22 pod konspiracyjnym nazwiskiem: Stanisław Maksymowicz,

-28 X 1941 ppłk Zalewski, wraz z ks. płk. - A. Zapałą, powitał na dworcu w Krakowie wracającego do kraju marszałka Śmigłego,

-30 X towarzyszy Śmigłemu w podróży pociągiem z Krakowa do Warszawy gdzie umieścił go w mieszkaniu Stanisława Jasińskiego przy ul. Marszałkowskiej 53A. 3 listopada Śmigły przeniósł się do mieszkania Jadwigi Maxymowicz-Raczyńskiej przy ul. Sandomierskiej 18 m.6.

-Zalewski codziennie odwiedzał marszałka i opiekował się nim podczas pobytu w Warszawie, pełnił rolę adiutanta i oficera łącznikowego organizując spotkania,

-1-2 XII czuwał przy łóżku chorego marszałka , na zmianę z Piaseckim i S. Witkowskim,

-2 XII 1941 skontaktował z Piaseckim Lebedowicza i plk. J. Zientarskiego, którzy niedawno przybyli do kraju,

-6 XII 1941 uczestniczył w pogrzebie marsz. Śmigłego-Rydza, niosąc wraz z innymi oficerami trumnę,

-20 XII 1941 wraz z Piaseckim i kilkoma lekarzami złożył podpis pod aktem zgonu marszałka,

-na przełomie 1941/42 roku przekazał posiadane kontakty Lebedowiczowi i tak jak inni oficerowie OPW przybyli z Węgier został skierowany do pracy w ZWZ,

-wiosną 1942 (prawdopodobnie w kwietniu) ppłk Zalewski został mianowany Inspektorem Rejonowym (późniejsza nazwa Inspektor Okręgowy) w nowo powołanym Inspektoracie Starachowickim w Okręgu Kielce. Zapewne pomógł mu w tym fakt, że wiosną 1942 r. płk Jan Zientarski „Ein” (znali się z wcześniejszej działalności) został inspektorem KG ZWZ/AK na Okręg Kielce ZWZ/AK.

-nie znane sa okoliczności działalności na terenie kieleckiego

Niejasne są także okoliczności jego aresztowania. Przedstawiamy wszystkie wersje:

-na podstawie relacji ppłk  M. Szumańskiego można przypuszczać, że był aresztowany przez Gestapo przed wrześniem 1942 r. Według źródła był więziony w Radomiu, gdzie po kilku miesiącach został zamordowany,

-natomiast zgodnie z informacjami B. Rogowskiego i T. Zabokrzeckiego zginął z rąk Niemców w Warszawie,

-według A. Zalewskiego i G. Zalewskiego, aresztowano go w październiku 1942 r. w Starachowicach i umieszczono na warszawskim Pawiaku pod konspiracyjnym nazwiskiem Jan Łączkowski i pod tym nazwiskiem został rozstrzelany 12.II.1943 r. w Lasach Chojnowskich.

- Wszystko wskazuje, że został aresztowany we wrześniu lub październiku 1942 r. i zamordowany przez Niemców.