Plany

Opracowany w Okręgu Kielce plan Odtwarzania Sił Zbrojnych (OSZ) przewidywał odtworzenie 28 Dywizji Piechoty składającej się z trzech pułków o numeracji: 72, 172 i 272. Miały je odtworzyć Obwody: Radom (72 pp), Kozienice (172 pp), Iłża i Końskie (272 pp). 

Zygmunt Żywocki "Wujek", Inspektor Radomski

     Cel ten został dokładnie określony w rozkazie Dowódcy AK z dnia 9 kwietnia 1942 roku kiedy to wszystkie wymienione obwody wchodziły w skład Inspektoratu Radomskiego. W połowie 1943r. z Obwodów Iłża i Końskie utworzono osobny Inspektorat Starachowicki, ale w przypadku OSZ wszystkie obwody nadal stanowiły jedność.
     W ciągu kolejnego roku sytuacja jednak się zmieniła. 29 czerwca 1944 roku Rozkaz Ogólny Nr 1 Komendanta Okręgu AK Kielce jasno precyzował „Przygotowania do akcji powstańczej”. 3 lipca 1944r. wydane zostały szczegółowe zadania zamieszczone w kolejnych załącznikach do tego Rozkazu. Pod wieloma względami były one rewolucyjne bowiem poza zgrupowaniami dywizyjnymi przewidywał on utworzenie w okręgu czterech brygad, z nadwyżek zmobilizowanych żołnierzy. Inspektorat "A" Radomski, poza dwoma pułkami piechoty miał utworzyć Radomską Brygadę Piechoty.
Można się zastanowić dlaczego w wykazie brakuje Inspektoratu "B" Starachowickiego? Na jego terenie miał być odtwarzany 272 pp, a dodatkowe 17 plutonów miało być przekazanych do dyspozycji Inspektoratu "A" Radomskiego. Być może w ten sposób chciano odciążyć Inspektorat?
     Prawdopodobnie informacje o problemach z mobilizacją w Inspektoracie Radomski sprawiły, że już pod koniec lipca Komendant Okręgu był zmuszony dokonać przesunięć zgodnie z którymi Radomska Brygada Piechoty miała być tworzona przez Inspektorat „B” Starachowicki i miała składać się z dwóch pułków: Konecki Pułk Piechoty tworzony w Obwodzie Końskie i Iłżecki Pułk Piechoty tworzony w Obwodzie Iłża. Na dowódcę planowano Inspektora Starachowickiego mjr. Stefana Gądzio „Kos”.

Wykonanie

Z dostępnych dokumentów i rozkazów wynika, że formalnie dowództwo 28 DP funkcjonuje od 26 lipca 1944r. Potwierdza to zresztą Rozkaz szczególny Nr 2 do Rozkazu operacyjnego Nr 1/44 i 2/44 Komendanta Okręgu Kielce z 30 lipca 1944r.

Stefan Gądzio "Kos", Inspektor Starachowicki

     W dokumentach tych znajdujemy potwierdzenie, że dowódcą 28 DP jest mjr Zygmunt Żywocki „Wujek” (dotychczasowy Inspektor Radomski). Pułki odtwarzane są przez wymienione wcześniej obwody, a ich dowódcami mają zostać dotychczasowi Komendanci Obwodów. Wyjątek stanowił 272 pp, którego dowódcę miał wyznaczyć Inspektor Starachowicki mjr. Stefana Gądzio „Kos”.
     Przytoczone rozkazy kładą kres spekulacjom i nieprawdziwym twierdzeniom w dwóch kwestiach. Po pierwsze niektórzy „historycy” twierdzą, że oddziały mobilizowane na terenie obwodów Iłża i Końskie od samego początku odtwarzały 3 ppLeg, gdy tymczasem był to 272 pp. Po drugie dowódcą tego pułku nie miał być Inspektor Starachowicki mjr. Stefana Gądzio „Kos”, ale wyznaczony przez niego oficer. Niestety niektóre osoby powielają nieprawdziwe informacje, że „Kos” z nieznanych przyczyn nie wziął udziału w koncentracji, ale pozostał w konspiracji, czym robią temu wspaniałemu człowiekowi olbrzymią krzywdę.
     Niestety poza obsadą dowódcy dywizji nie znamy składu jego sztabu, ale należy się spodziewać, że wzorem innych struktur opiera się on zapewne w dużej części na oficerach Inspektoratu Radomskiego. Należy jednak zaznaczyć, że struktury sztabowe dywizji nie były zapewne rozbudowane.
     Zgodnie z rozkazami dowódcami pułków zostali dotychczasowi Komendanci Obwodów Radom i Kozienice. Inaczej wyglądała sytuacja w 272 pp. Na jego dowódcę Inspektor Starachowicki wyznaczył Szefa Sztabu Inspektoratu, którym był kpt. Stanisław Poreda „Świątek”. Niestety ten udając się na koncentrację został przez Niemców przypadkowo aresztowany i skierowany do prac przy budowie okopów. Po kilku dniach udało mu się uciec i w połowie sierpnia dotarł do mobilizowanych oddziałów.

Cele

Mobilizowane oddziały otrzymały jasne wytyczne co do prowadzonych działań, które zostały zawarte w Rozkazie operacyjnym 1/44 z 17 lipca.

     Z najważniejszych zadań dywizji wyznaczał on: ułatwienie opanowania Radomia, Skarżyska-Kamiennej i Końskich, ochrona zakładów oraz niszczenie sił nieprzyjaciela na linii Puławy – Radom –Piotrków i Annopol – Radom – Piotrków.
Szczegóły zostały podzielone w układzie inspektoratów i zostaną przedstawione w części dotyczącej mobilizacji poszczególnych pułków.

Sztab 28 Dywizji Piechoty

Niestety z dostępnych źródeł możemy jedynie określić odsadę stanowiska dowódcy dywizji.

Dowódca dywizji:

- mjr Zygmunt Żywocki „Wujek” – od 26 lipiec 1944r.

Źródła

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących opracowań:

Borzobohaty W.: „Jodła”,
Hnatuszko R.: Batalion Kozienicki – czy i od kiedy I batalion 72 pp AK,
Niemcewicz J.: Relacja z Burzy.

Wróć